باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار - در گزارش مفصل سی‌ان‌ان، چهره‌ای نسبتاً ناآشنا اما اکنون بسیار تأثیرگذار در دولت دوم دونالد ترامپ معرفی شده: استیو ویتکاف، سرمایه‌دار املاک نیویورکی که حالا در نقش نماینده ویژه رئیس‌جمهور در بحران‌های بین‌المللی به‌طور بی‌سابقه‌ای فعال شده است.
در کمتر از سه ماه، ویتکاف مسیرهایی را طی کرده که معمولاً تنها وزرای خارجه یا رؤسای سازمان‌های اطلاعاتی در آن حضور دارند: از مذاکرات آتش‌بس در غزه و دیدار با پوتین در روسیه، تا گفت‌وگوهای حساس در مورد برنامه هسته‌ای ایران و تلاش برای پایان دادن به جنگ اوکراین.
بر اساس این گزارش، او ماه گذشته با هواپیمای شخصی‌اش از ابوظبی به دوحه، سپس به مسکو و باکو رفت و بعد از چند روز به فلوریدا بازگشت تا گزارشی مفصل از دیدارش با ولادیمیر پوتین را به ترامپ ارائه دهد. این الگوی سفرهای فشرده و دیپلماسی چرخشی در هفته‌های اخیر ادامه داشته است. ویتکاف اخیراً در پاریس با نمایندگان اوکراین و اروپا دیدار کرده و پس از آن برای گفت‌وگوهای سطح بالای دوم با مقامات ایرانی راهی رم شد.
نکته مهم این‌جاست که ویتکاف هیچ سابقه‌ای در دولت ندارد. این مسأله موجب شده بسیاری از دیپلمات‌های حرفهای، چه در داخل و چه در خارج از آمریکا، نسبت به جایگاه واقعی او در سیاست خارجی دولت ترامپ و توانایی‌اش برای مواجهه با مسائل پیچیده بین‌المللی تردید داشته باشند. با این حال، چیزی که موقعیت استیو ویتکاف را خاص می‌کند، اعتماد کامل دونالد ترامپ به اوست. گفته می‌شود ترامپ نه‌تنها روزانه با او دیدار می‌کند، بلکه مانند دامادش جرد کوشنر در دوره اول ریاست‌جمهوری، به او اجازه دسترسی مستقیم به دفتر بیضی و ارتباط روزانه با اعضای خانواده‌اش را داده است.
در همین حال، مقامات قدیمی‌تر در دولت از رفتار مستقل و خودسرانه او، مانند حضور در مصاحبه‌های رسانه‌ای بدون هماهنگی با تیم امنیت ملی، ابراز نارضایتی کرده‌اند. با این حال، کاخ سفید این ادعا را رد کرده و گفته همه مصاحبه‌ها از کانال رسمی انجام می‌شود.
ویتکاف حقوقی از دولت دریافت نمی‌کند و هزینه‌های سفر خود را از جیب خودش می‌پردازد. او به طور روزانه اطلاعات طبقه‌بندی‌شده امنیتی را دریافت می‌کند و با تیم کوچکی از مشاوران در کاخ سفید و وزارت خارجه همکاری دارد. او دفتر کاری اختصاصی در ساختمان غربی کاخ سفید دارد؛ همان دفتری که در دولت اول، متعلق به ایوانکا ترامپ بود.
اما این دسترسی دائمی به ترامپ موجب شده تا فاصله‌اش با تیمش در وزارت خارجه بیشتر شود. منابع متعدد گفته‌اند که اعضای تیم او حتی از برنامه‌های روزانه و دیدارهای حساسش، از جمله ملاقات با پوتین یا وزیر خارجه ایران، مطلع نمی‌شوند و ویتکاف بسیاری از تصمیمات را در لحظه می‌گیرد.
او با رهبران خارجی به گونه‌ای تعامل می‌کند که گویی مستقیماً از طرف رئیس‌جمهور صحبت می‌کند؛ نکته‌ای که برخی دیپلمات‌ها آن را «مزیت» می‌دانند و می‌گویند «درک کرده‌اند که حرفهای او مستقیماً از ترامپ می‌آید.» یک مقام رسمی عربی نیز او را «مذاکره‌کننده‌ای باهوش» توصیف کرده که روش مستقل او در برخی موارد موجب «اجرای سریع‌تر و مؤثرتر توافقات» شده است.
سناتور جمهوری‌خواه برنی مورنو نیز او را یک «خارج از چارچوبِ مفید» معرفی کرده و گفته همین بی‌تجربگی در دستگاه دیپلماسی رسمی، نقطه قوت اوست. اما در مقابل، دیپلمات‌های باسابقه آمریکایی و اروپایی نگران‌اند که عدم آشنایی او با جزئیات فنی مذاکرات، مانند مباحث پیچیده هسته‌ای یا سازوکارهای آتش‌بس، مانع از رسیدن به توافقات نهایی شود.
در پرونده اوکراین، نگرانی‌ها بیشتر هم شده‌اند. برخی مقامات آمریکایی و اوکراینی از جمله رئیس‌جمهور زلنسکی، آشکارا از این گفته‌اند که ویتکاف با جانبداری از مواضع روسیه، ممکن است «ناخواسته یا آگاهانه، روایت‌های کرملین را ترویج دهد.» گفته می‌شود در جلسات داخلی نیز برخی حرفهای او در حمایت از پوتین موجب ناراحتی مقامات دیگر شده است.
با این حال، تیم نزدیک به ویتکاف می‌گویند او علاقه‌ای به درگیر شدن در جزئیات فنی ندارد و ترجیح می‌دهد نقش آغازگر یا تسهیل‌کننده گفتگوها را ایفا کند.
در نهایت، آنچه موقعیت ویتکاف را در دولت ترامپ تثبیت کرده، این است که ترامپ او را مانند خودش می‌بیند: کسی که از دنیای املاک آمده و با رهبران خارجی مانند شریک‌های تجاری برخورد می‌کند. گفته می‌شود موفقیت ویتکاف در هماهنگ کردن آتش‌بس اولیه در غزه در واپسین روزهای دولت بایدن، موجب شد تا ترامپ دامنه اختیارات او را به روسیه و سپس ایران گسترش دهد.
در یک جمله، استیو ویتکاف اکنون بیش از هر مقام دیگری به عنوان چهره اصلی دیپلماسی دولت ترامپ در بحران‌های بزرگ جهانی ظاهر شده، اما این صعود سریع، در کنار موفقیت‌های محدود و انتقادات فزاینده، چالش‌های مهمی را نیز برای نقش او در آینده رقم خواهد زد.
